پلیسه گیر و اهمیت پلیسه گیری در صنعت
ایجادپلیسه به فرایندساخت و ابزار به کار برده‌شده در تولید وسایل‌فلزی مربوط است. همواره انجام فرایند‌های‌مختلف بر روی لوله‌ها مانند بریدن و یا سنگ‌زدن باعث ایجادپلیسه در قسمت لبه‌ی آنها میشود. در فرایندساخت قطعات‌فلزی، پلیسه (Burr) به شکل‌گیری لبه‌های ناهموار یا پشته‌ای از فلز گفته‌می‌شود.
پلیسه چیست؟
پلیسه به برجستگی‌های کوچک، تیز و ناخوشایندی که بر روی یک‌قطعه پس از فرآیندساخت باقی‌می‌ماند، گفته‌می‌شود. درواقع پلیسه به قسمت زائدی گفته‌می‌شود که پس از برش پروفیل‌ها و لوله‌های مختلف فلزی و پلاستیکی به وسیله ابزارهای مختلف روی لبه‌های برش‌خورده باقی‌می‌ماند. این زائده‍‌ها شاید به ظاهر بی‌اهمیت باشند اما مشکلات‌فراوانی را می‌توانند بوجودبیاورند.
برای پلیسه‌گیری روش‌های‌متعددی وجوددارد که بستگی به جنس، ابعاد و شکل‌ظاهری قطعه دارد. تمیزکاری فلزات به دو روش اصلی مکانیکی و شیمیایی انجام‌می‌شود.
از روشهای مکانیکی تمیزکاری فلزات می‌توان به پلیسه‌گیری، امواج ماورای‌صوت، سمباده‌زنی و پولیش‌مکانیکی، رسوب زدایی مکانیکی، پاکسازی توسط اشعه‌لیزر و پاشش‌زدایی اشاره‌کرد. از جمله تمیزکاری فلزات به روش‌شیمیایی، الکتروپولیش، تمیزکاری به کمک حرارت، تمیزکاری غوطه‌وری و تمیزکاری با حلال‌ها می‌باشند.
پلیسه‌گیر
پلیسه‌گیر ابزاری به ظاهرساده اما بسیارکاربردی است که برای از بین‌بردن پلیسه‌های لوله‌ها به کارگرفته می‌شوند. این ابزار از یک تیغه منحنی‌شکل و یک دسته ساخته‌می‌شود.
تیغه‌های پلیسه‌گیر از جنس آلیاژهای سخت مانند فولاد تندبر (HSS) و بسته به متریال متناسب ساخته‌می‌شوند. مثلا برای براده‌برداری لوله‌های الومینیمی که جنس نسبتا نرمی دارند، تیغه‌های HSS استفاده‌می‌شود.
یکی از مهمترین ویژگی پلیسهگیرها قابلیت تعویض تیغه آنهاست که به کاربر این امکان را می‌دهد تا هروقت که تیغه کندشد و کارایی خود را ازدست داد، یک تیغه‌ی جدید را جایگزین آن کند. این تیغه‌ها به راحتی در بازار قابل تهیه هستند.
نحوه استفاده از پلیسه‌گیر
کار با پلیسهگیرها بسیار آسان و بدون دردسر است. برای این کار ابتدا تیغه را درون دسته قراردهید. سپس لبه‌تیغه را بر روی لبه‌ی‌لوله قراردهید و شروع به چرخانده آن کنید. این کار را ادامه‌دهید تا پلیسهها به طورکامل از لبه‌لوله جداشوند.
اکنون می‌توانید با خیال‌راحت و بدون مزاحمت پلیسهها از لوله موردنظر استفاده‌کنید.
اهمیت استفاده از پلیسه‌گیر
اگرچه ممکن‌است پلیسهگیرها ابزاری غیرضروری به‌نظر برسند، اما در بسیاری از مواقع پلیسهها سبب بوجودآمدن مشکلات متعدد و آسیب‌زدن به اجزای یک سیستم شوند. از این رو استفاده از این ابزار ساده اما بسیار کارآمد می‌تواند نقش‌مهمی در دوام و عملکرد صحیح دستگاه‌های مختلف ایجادکند.
از جمله مشکلاتی که عدم پلیسه‌گیری می‌تواند بوجودبیاورد به شرح‌زیر است:
- امنیت را کاهش می‌دهد. لبه‌های تیز فلز ممکن‌است برای اپراتورها خطرناک باشد و باعث ایجادبریدگی شود.
- در هنگام مونتاژکردن قطعات ایجادمشکل می کند.
- باعث ایجادخراش در سطوح‌دیگر میشود.
- باعث ایجاداتصال کوتاه الکتریکی میشود.
- میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی نامنظم ایجادمی‌کند.
- باعث شکست ولتاژ بالای دی‌الکتریک میشود.
- استرس را در حین‌عملیات زیادمی‌کند. افزایش‌استرس باعث کاهش‌مقاومت نسبت به خستگی و شکست میشود.
- نسبت به خوردگی آسیب‌پذیرتر میشود. این به دلیل اختلاف در ضخامت‌مواد است.
- روغن‌کاری با مشکل روبرو میشود.
- در حین پرداخت نهایی ایجاداختلال می‌کند.
واضح است که تاحدامکان می‌بایست از به وجودآمدن پلیسه جلوگیری کرد. اما به هرحال در اکثر روشهای تولیدی به عنوان یک محصول‌جانبی پلیسه ایجادمی‌شود و در اغلب‌موارد بوجودآمدن پلیسه اجتناب‌ناپذیر است. در این موارد پلیسه‌گیری ضروریست.
عوامل و روشهای تولید که باعث ایجاد پلیسه میشود
پلیسه در اغلب‌موارد در حین انجام عملیات ماشین‌کاری و برش بوجودمی‌آید. برخی از روشهای متداول ماشین‌کاری که باعث ایجاد پلیسه می‌شوند عبارتنداز:
- فرزکاری
- دریل‌کاری
- حکاکی
- تراشکاری
پروسه‌های برش بر روی ورقه‌های فلزی که باعث بوجودآمدن پلیسه میشود شامل مواردزیر است:
- برش‌لیزر
- برش‌پلاسما
- پولک‌زنی
- پانچ‌کردن
- برش
فاکتورهای مختلفی در ایجادپلیسه دخیل هستند و اینطورنیست که پروسه‌های فوق همیشه با ایجادپلیسه همراه باشند. این فاکتورها متعدد هستند. مهمترین آنها احتمالا مهارت و دانش اپراتور در حین انجام‌عملیات است. مساله بعدی نوع ماده و گرید آن است. بعضی از موارد به راحتی برش میخورند و نتیجه‌ی مطلوبی را به همراه دارند و نیازی به انجام پروسه‌های بعدی ندارند.
با این وجود امکان حذف پلیسهها برای به دست آوردن یک سطح‌صاف وجوددارد. روشهای پلیسه‌گیری متعددی وجوددارد. هرکدام از این روشها محاسن و معایب خود را دارد.
روشهای پلیسه‌گیری
پلیسه‌گیری به روشهای مختلفی انجام‌می‌شود که درادامه به معرفی انواع آن میپردازیم.
پلیسه‌گیری دستی
این روش قدیمی‌ترین و ابتدایی‌ترین متد برای حذف پلیسه است. برای اینکه نتیجه‌کار تضمین شده‌باشد نیاز به یک فرد آموزش دیده و بامهارت است به همین‌دلیل این روش به زمان و تلاش‌زیادی احتیاج‌دارد.
به دلیل زمانبربودن پلیسه‌گیری دستی از آن بیشتر در کارگاه‌های کوچک و با نرخ‌تولید محصول کم استفاده‌می‌شود. برای پلیسه‌گیری‌دستی اغلب از سمباده، چاقوی پلیسه‌گیری، سوهان و سایر ابزار پرداخت استفاده‌می‌شود. این روش قابل‌انعطاف است و برای پلیسه‌های کوچک کاربرددارد. بااینکه نیاز به ابزار و ماشین گران‌قیمت ندارد اما برای تولیدانبوه مقرون به صرفه نیست.
پلیسه‌گیری پانچ:
این روش از یک ماشین پانچ برای حذف‌کردن پلیسهها استفاده‌می‌کند. برای استفاده از این روش به انواع‌مختلفی از قالب مانند قالب پولک‌زنی سخت، قالب پولک‌زنی نرم و قالب‌کالیبراژ نیاز است. این روش نیازمند ابزارخاص است و برای ساختارهای پیچیده کارایی لازم را ندارد. اما نسبت به نوع دستی از بهره‌وری و کارایی بالاتری برخورداراست.
صیقل مغناطیسی
روش پرسرعتی از پرداخت فلزات محسوب‌می‌شود. با این روش می‌توان همه سطوح حتی سطوح منحنی قطعات‌پیچیده را نیز پلیسه‌گیری نمود. بااستفاده از نیروی‌مغناطیسی، قطعه‌هایی مثل طلا، پلاتین، تیتانیوم و نیکل را که خاصیت‌مغناطیسی ندارند و یا حتی پلاستیک‌های سخت را پلیسه‌گیری کرد. این روش باعث کم‌ترین تغییر در شکل‌هندسی قطعه میشود.
برس‌زنی:
همانطور که از نام این روش می‌توان حدس زد عمل برداشتن پلیسه در پلیسه‌گیری با برس به کمک تمیزکردن سطح‌فلز با برس‌های خاص انجام‌می‌شود.
طرزکار این روش مانند پلیسه‌گیری دستی با کاغذسمباده و ابزارمشابه است. برس پلیسه‌گیری از موادساینده با دانه‌بندی‌خاص ساخته‌می‌شوند.
تفاوت عمده‌ی این روش این است که برس‌های پلیسه‌برداری به گونه‌ای طراحی‌شده‌اند که می‌توان آنها را روی ماشین نصب‌کرد و به این ترتیب فرایند را بهینه و سرعت انجام‌کار را افزایش‌داد.
روش پرداخت با ذرات ساینده
در این روش یک سیستم هیدرولیک با دو سیلندر و دو پیستون وجوددارد، که فضایی بین دو سیلندر برای جاگیری قطعه‌کار ایجاد شده‌است. معمولاً از این روش برای پرداختکاری سوراخ‌های داخلی قطعات و … استفاده‌می‌شود.
وقتی سوراخ داخلی قطعه بین دو سیلندر قرارگرفت، یکی از سیلندرها که حاوی یک سیال (روغن) است و ذرات‌ساینده درون آن قراردارند، از طریق فشار پیستون روغن و ذرات‌ساینده از سوراخ داخلی قطعه عبورکرده و وارد سیلندردوم می‌شوند.
حال این عمل توسط سیلندردوم صورت‌می‌گیرد و بارها تکرارمی‌شود، باعبور روغن حاوی ذرات‌ساینده از داخل سوراخ کار پرداختکاری از جداره‌داخلی انجام‌می‌پذیرد.
روش ارتعاشی
در این شیوه از برخوردمکانیکی استفاده‌می‌شود. قطعات ماشین‌کاری را با یک سری ساچمه از جنس فولادسختکاری شده، درون یک مخزن می‌ریزند و مخزن را تحت‌ارتعاش قرارمی‌دهند. بین ساچمه و قطعات، برخوردمکانیکی بوجودآمده و باعث‌می‌شود لبه‌های زائد ازبین برود. این روش در پلیسه‌گیری قطعات‌بزرگ و همچنین پرداختکاری فلزاتی استفاده‌می‌شود که با مایعات اکسیدشده و واکنش نشان‌می‌دهند.
پرداخت چرخشی
برای این کار یک لوله درون یه نظام دستگاه فرزافقی قرارمی‌گیرد. یک فیکسچر از جنس تفلون که درون آن چهار آهن‌ربا قراردارد، دور لوله فولادی پیچیده‌می‌شود. مقداری پودر ذرات ساینده مغناطیسی درون لوله فولادی ریخته‌می‌شود.
فضای مغناطیسی ایجاد شده از پراکنده‌شدن پودر جلوگیری‌کرده و باعث حرکت آن درون لوله میشود. از برخوردمکانیکی بین آنها، پرداختکاری صورت‌می‌گیرد.
روش تامبلینگ:
یکی‌دیگر از راه‌های رسیدن به پرداخت نهایی بسیارخوب قطعات‌فلزی، استفاده از ویبراتور یا مخازن سانتریفیوژ است. یک بشکه که حاوی ترکیبی از مایع و موادساینده است. این ترکیب شروع به گردش می‌کند و با قطعات‌فلزی برخوردمی‌کند.
نتیجه‌کار حذف پلیسهها بدون خراش بر روی سطح است. علاوه‌بر حذف پلیسه این روش باعث پرداخت‌نهایی سطح‌کار نیز میشود. ماده‌ی ساینده‌ای که در این روش به کار برده‌می‌شود بطورعمده پلاستیک، سرامیک یا ترکیبی از هردو است.
روش الکتروشیمیایی
این روش که یکی از روشهای تولید مخصوص به حساب می‌آید، مخصوص سطوح پیچیده و منحنی‌های بی‌قاعده است. این سیستم دارای یک قطعه‌کار و ابزار می‌باشد. باید سر ابزار دقیقاً مطابق با سطحی از قطعه‌کار باشد که میخواهد پلیسه‌گیری شود.
ابزار به قطب منفی و قطعه به قطب مثبت محیط الکتریکی متصل و سیال الکترولیت از بین آنها عبورمی‌کند. الکترولیت با برقراری جریان‌الکتریکی و دورکردن ذرات‌جداشده از قطعه، باعث صیقل آن میشود.
پلیسه‌گیر حفره:
از این متد برای پلیسه‌گیری داخل حفره‌ها استفاده‌می‌شود. ابزارهای متعددی برای اینکار دربازار وجوددارد و اغلب آنها ساختاری مشابه دارند. یک ابزاربرش برروی اسپیندل نصب‌می‌شود. این ابزار به گونه‌ای نصب شده‌است که می‌تواند به آرامی داخل‌حفره رفته و در تماس با دیواره‌ی‌حفره بدون‌اینکه خراش یا خسارتی برجای بگذارد پلیسهها را حذف‌کند.
حرارتی:
به پلیسه‌گیری‌حرارتی متد انرژی‌گرمایی (TEM) نیز گفته‌می‌شود. در این روش پلیسهها در یک محفظه‌ی احتراق کنترل‌شده سوزانده‌می‌شوند. معمولا ترکیبی از گاز اکسیژن و گاز طبیعی به عنوان منبع‌انرژی به کار گرفته‌می‌شود.
مهمترین مساله در این روش به دست‌آوردن نسبت مناسب اکسیژن و سوخت است که بتوان حرارت‌لازم برای حذف پلیسه بدون سوزاندن قطعه را فراهم‌کند. هرچند حرارت در مدت‌زمان کوتاهی اعمال‌می‌شود اما برای حذف پلیسه در ناحیه‌ای وسیع کافی‌است بدون اینکه سایر قسمت‌ها دچار تغییرشوند.
نکته: در انتخاب روش پلیسه‌گیری دقت‌کنید و با درنظرگرفتن مزایا و معایت هر روش پلیسه‌گیری، متدی که برای شما مناسب‌است را انتخاب‌کنید. انتخاب روش‌مناسب می‌تواند ازنظر اقتصادی و همچنین سرعت انجام‌کار بسیار تاثیرگذار باشد.
دیدگاهی ثبت نشده است